Hieke Meppelink

De transformatie van Daphne

De boomstronken lagen voor het oprapen in het tuincentrum. Ze lagen in een grote bak op de vijverafdeling. Het bleken stronken kienhout te zijn, de enige houtsoort die niet drijft in water en dus geschikt is om in een vijverbak te leggen, ter decoratie tussen de kleurige zoetwatervisjes. De stronken waren grillig, kronkelig en zeer verschillend van vorm. Ja, daar kon ik misschien wel wat mee. Ik liep al enige tijd rond met het idee om iets te doen met Apollo en Daphne. Het lied ‘Doen Daphne’ van Starter zat voor de zoveelste keer als een stevige oorwurm in mijn hoofd. We zingen het vaak met Camerata Trajectina. In dit lied, uit de Friesche Lusthof, wordt Daphne achterna gezeten door Apollo en verandert – vlak voordat hij haar kan grijpen – in een boom. Apollo grijpt mis, kust de laurierboom en blijft met lege handen achter. Oorspronkelijk is het een mythologisch verhaal uit de Metamorfosen van Ovidius.

Ik zocht in de bak, legde alle stukken kienhout naast elkaar en vergeleek. Al snel had ik mijn ideale boomstronkvrouw gevonden. Het leek me een symbolische daad om het transformatieproces in omgekeerde volgorde tot stand te laten komen. Waar Daphne in het lied vervormd wordt in een boom, zo wilde ik me laten leiden door de boomstronk en die vervormen tot een beeld van een vrouw. .

Maar …. zou het wel gaan? Want wat doet het vuur met haar? Na een telefoontje met de bronsgieter stond het sein op groen: ja, hij dacht wel dat het zou gaan met dat kienhout, mits niet te dik en mits ik voldoende boetseerwas zou toevoegen. Want alleen dan zou het hout vlam vatten en volledig verbranden tot as. Er mocht geen greintje zwarte houtskool ontstaan in de gietkanalen, waarin uiteindelijk het brons zou worden gegoten.

Ik ging aan de slag. En in een mum was ze geboren, mijn Daphne. Het hout leidde direct naar haar vrouwelijke vormen en daarna kon de echte transformatie beginnen: het beeld vatte vlam en veranderde in brons. En Apollo? Die had deze bronzen boom vast graag eens gekust.

“Doen Daphne d’overschoone Maegt
Van Apollo haer vlucht nam ten Bosschewaert in.
En van hem snel wierd naegejaeght.
…
Kuysche Diana komt, bid ick, vervormt ghy
Stracx deze schoonheyt, verhoort doch u maeght.
…
Daermede wierd Daphne vervormt in een boom.”

(Lied uit de Friesche Lusthof van Starter)

Titel: Apollo’s Daphne

Materiaal: brons

Afmeting: 28 x 16 x 14 cm

Sokkel: zuil van Belgisch hardsteen 6 x 6 x 120 cm

Oplage: 2 van 8

Lees meer >> | 956 keer bekeken

De fotograaf die een profeet werd

Louis, een Haarlemse fotograaf, poseerde regelmatig en had een markante kop. Hij was een opvallende verschijning: altijd een saffie in de hand, een grote camera om zijn nek, broodmager, een kromgebogen rug, ingevallen wangen en diepe groeven in zijn gezicht. Met zoveel troeven leek het een kat in het bakkie en dus begon ik welgemoed de klei op het staketsel te drukken. Maar het lukte voor geen meter. Ik kreeg de essentie niet te pakken, het leek totaal niet en na drie sessies besloot ik de handdoek maar in de ring te gooien. Dag Louis, jammer, het wordt niks, bedankt voor het poseren.

Maar na een maand begon het toch te knagen. Ik besloot Louis Louis te laten en vond dat het ‘zomaar iemand’ mocht worden.  Ik maakte daarbij echter een veel voorkomende beginnersfout: ik voegde steeds meer klei toe en haalde te weinig weg. De kop groeide en groeide en werd uiteindelijk kolossaal. Jeemig, waar ging dit heen? En wie maakte ik eigenlijk? Geen idee. Maar heel langzaam begon zich toch iets af te tekenen. En ineens, op een dag, ontstond er een verbinding, was er een aha-erlebnis, een inzicht: hé… dit lijkt wel…. dit wordt Elias, de profeet, de ziener! Ik hoorde plotseling de aria ‘Es ist genug’ in mijn innerlijk oor. In deze prachtige basaria, uit het oratorium Elias van Mendelssohn, loopt Elias vol vertwijfeling en wanhoop de woestijn in. Hij ziet het niet meer zitten. En zingt: “Es ist genug! So nimm nun Herr, meine Seele. Ich bin nicht besser, nicht besser denn meine Väter”.  En toen wist ik: dan moeten zijn ogen dus nog gesloten blijven in dit portret. En zo werd de ziende fotograaf een blinde profeet.

Ik zat er mooi mee. Want hoe nu verder? Hoe mal je een profeet? Ik had bovendien geen geld om zo’n grote kop in brons te laten gieten. Uiteindelijk werd het gietsteen en gingen er vele, vele liters mortel in Elias. Het beeld staat nog altijd, als een trouwe wachter, in de vensterbank van mijn atelier. En als ik dan weer eens te lang door dreig te gaan kijk ik even naar die kop en denk: kom, naar huis. “Es ist genug”.

Lees meer >> | 915 keer bekeken

Dromenvangster

Inspiratie is een wonderlijk gegeven. Meestal ontstaat ze in het sluimergebied tussen droom en werkelijkheid. Net na het ontwaken buitelen de associaties over elkaar heen en ontstaan er ideeën voor nieuwe beelden. Het gaat snel, want in een oogwenk staat een beeld op mijn netvlies en drie seconden later is er alweer iets anders geboren. Maar om die gedroomde beelden vervolgens te kunnen grijpen en realiseren is een heel ander verhaal. Dan gelden de wetten van de zwaartekracht.

Inspiratie betekent letterlijk: inademing, inblazing. In de Griekse Oudheid werd inspiratie toegeschreven aan een god of aan de muzen. Voor mij is het vaak de muziek die een diepere laag aanboort en mijn visuele ideeënstroom voedt. En dan ontstaat er een gretigheid, een ontembare haast om iets ook daadwerkelijk te willen maken.

Soms overvalt mij een gevoel van ongeduld: gauw, grijp deze energiestroom! Maar de weg om een beeld te realiseren is vaak lang en een mens heeft nog meer pijlen op zijn boog. Sommigen ideeën belanden eerst in een klein schriftje: een verzameling van onuitgewerkte associaties en kleine schetsjes.

In het beeld de Dromenvangster was de droom aanvankelijk van bergkristal. Ik vond dat een mooie symboliek voor de ongrijpbaarheid ervan: iets proberen te pakken wat je misschien niet pakken kan. Maar de realiteit was dat het al snel zou losraken en uit het handje zou vallen. Zie je wel, dromen kun je niet vangen! In werkelijkheid gelden nu eenmaal de wetten van de zwaartekracht. En dus heb ik een concessie gedaan: het bolletje is meegegoten in brons en daarna verguld met bladgoud.

Niet alle dromen komen uit. Maar een gouden droom najagen is toch ook best de moeite waard. Toch?

Titel: Dromenvangster

Materiaal: brons & bladgoud

Oplage: 1 van 8

Expositie: Beeldentuin Marienheem

Lees meer >> | 934 keer bekeken

Anima mundi

Het heeft even geduurd, maar eindelijk is dit beeld helemaal af. Soms zit het mee en soms zit het tegen. De las waarmee de vrouw aan de bronzen bol zat bleek uiteindelijk in het atelier toch te zwak. Bij het plaatsen op de sokkel ontstond een scheur. Voortijdig wegvliegen? Dat kan toch niet de bedoeling zijn! En dus moest het beeld opnieuw naar Friesland om te worden hersteld. Bij het opnieuw lassen ontstond gelijk weer een ander euvel: een akelige donkere plek op het lichtgroene patina. Gelukkig kon ook dit weer hersteld worden en is de bol weer op kleur gebracht, zodat het fraaie patina behouden is gebleven. En nu zit het als een huis, je kunt er zelfs aan hangen. 

Het is een groter beeld geworden dan ik doorgaans maak. Met een afmeting van 83 bij 70 cm weegt deze lichtvoetig verlangende vlucht zo'n 33 kilo. Het is alsof de aarde extra trekt aan dit beeld. Het is de realiteit, beeldhouwen is soms ploeteren en worstelen met de wetten van de zwaartekracht. En zo is het ook met het leven. We verlangen, dromen en streven, soms zit het mee en soms zit het tegen. 

Ik heb het beeld Anima mundi genoemd, naar het Griekse ψυχή κόσμου, wereldziel. Volgens sommige antieke filosofen zou alles in de wereld doordrongen zijn van deze ‘anima’. Men veronderstelde zelfs dat alle dingen van welke materie ook bezield konden zijn, net zoals de ziel een mens ‘animeerde’.  

Op de aardbol staan ingekerfde oertekens uit een ver verleden. We komen en gaan, zijn verbonden met onze historische roots, maar reizen verder, verlangend naar een nieuwe toekomst, dromend, vrij. Uit oud wordt weer nieuw geboren.

Overmorgen gaat het beeld naar Beeldentuin Mariënheem. Ei gelegd.

Vrolijk Pasen!

Titel: Anima mundi

Materiaal: brons

Afmeting: 83 x 70 x 42 cm

Oplage: 1 van 8

Lees meer >> | 902 keer bekeken

Dromen en idealen

Een nieuw beeldje gemaakt, het is afgelopen week voltooid en gaat heten 'De Dromenvangster". 

En wéér ben ik gezwicht voor bergkristal. De helderheid en transparantie inspireren me, het is een materiaal dat regelmatig terugkeert in mijn beelden. Steeds als het over immateriële zaken gaat benadert bergkristal het meest wat ik wil uitdrukken. 

Een droom, een ideaal, is het wel te vangen? Of is het fijner wanneer een droom een droom blijft, zodat je iets hebt om naar te kunnen blijven verlangen? Het kan een stip zijn aan de horizon, een perspectief op de lange termijn. “Een leven zonder dromen is als een tuin zonder bloemen”, zegt Gertraude Beese, een Duitse dichter. Het is misschien niet eens de vraag of je je dromen kunt realiseren, maar het kan je wel richting geven bij het realiseren van je plannen.

Bij de Anishinaabe, een indianenstam uit Noord-Amerika worden dromenvangers boven het bedje van hun kinderen gehangen. De cirkel is gemaakt van wilgentakken met daarin een web van draadjes, steentjes en kraaltjes en aan de onderkant hangen veertjes. Ze geloofden erin dat het web de boze dromen zou vangen en de mooie dromen door zou laten.

Hoe dan ook, ik heb het mij voor de zoveelste keer weer moeilijk gemaakt. Want gaat het technisch gezien wel lukken met dit beeld? Dromen is leuk, maar realiteitszin is ook belangrijk. Op de één of andere manier vond ik het mooier als het bolletje in de bovenste hand zou komen te hangen. En daarmee tart ik de zwaartekracht. Ik hoop dan ook dat het bolletje op den duur niet los zal laten. Zou toch jammer zijn, dan valt er een droom aan diggelen. Of misschien moet ik toch een heel klein gaatje boren? Een klein pennetje erin? Ben bang dat dat ook geen oplossing is. Bergkristal is keihard en je gaat het zien. Terwijl dromen juist uit onzichtbare stof zijn gemaakt. In het uiterste geval zal ik toch een concessie moeten doen. Dan wordt het bolletje gewoon van brons. Tja. Dan zijn we weer met aardse zaken bezig.

We zullen zien. Want ik kan haar natuurlijk ook onderste boven hangen. De wereld op z’n kop. Keep on dreaming!

Lees meer >> | 1122 keer bekeken

Toekomst en verleden

Een thema dat mij al geruime tijd bezig houdt is ‘de loop der dingen’: tijdsbeleving, oorzaak en gevolg, toekomst en verleden, levensloop. Waar komen we vandaan en waar willen we naar toe? We komen met niets en zullen sterven met niets. Maar áls er een hiernamaals zou bestaan…. met welke innerlijke schatten sluiten we dan onze ogen? Heeft het leven ons nieuwe inzichten gebracht en rijker gemaakt van binnen? Of zijn we illusies armer geworden?

Verleden heb je, toekomst moet je maken, zegt de Belgische schrijver Marc Andries. We gaan ergens heen, hebben dromen, wensen en verlangens en nemen ervaringen uit het verleden met ons mee. Soms moeten we ons ontdoen van ballast en ons losmaken van oude gewoonten, ingesleten patronen en beperkende gedachten. Onze expertise en ontwikkeling zijn kostbaar, het doorgeven aan een jongere generatie belangrijk. Het geeft ons richting en nieuwe mogelijkheden. Scholing, ervaring op doen, groei! Het geeft ons stevigheid.

Ik heb dan ook - dit alles overpeinzend - besloten dat mijn nieuwe beeld van ‘de vliegende vrouw’ aarde moet krijgen. En om een vertrekpunt uit een ver verleden te symboliseren heb ik gekozen voor een verwijzing naar het Lineair A schrift. Ik heb een aantal tekens in de aardbol gekerfd en hier en daar wat scheuren gemaakt. Het is het eerste Europese schrift dat is gevonden op kleitabletten uit de Minoïsche beschaving op Kreta (3000 – 1370 v. Chr) en het is nog steeds niet geheel ontcijferd, omdat men de taal niet kent. En ook dat komt mij eigenlijk wel goed van pas in dit beeld: mysterie, vraagtekens. Wie zijn we, wat beweegt ons en waar willen we naar toe?

Een titel voor mijn beeld heb ik nu ook: Anima mundi.

En nu heel aards en praktisch: handjes laten wapperen en morgen naar de bronsgieter. Ik hoop dat het me lukt om de bol te laten verouderen. Met een mooi oud en verweerd patina.

Lees meer >> | 929 keer bekeken

Under construction

Een tijdje terug probeerde ik geluk te maken. Maar het is mislukt, want geluk liet zich niet vangen. Het gaat zoals het gaat.

Het moest een beeld worden waar je blij van zou worden. Een Allegorie op Geluk. En als je er dan langs zou lopen, dan zou je je toch heel even opgetild voelen, zo hoopte ik. Gewoon een kleine bemoediging, een handkus, een gelukswens.

In de opera de Triomferende Min van Hacquart zingen Vrede en Geluk een duet met elkaar. Ze zingen de proloog en daarmee wordt de toon van de opera gezet. Om gelijk daarna los te barsten in allerlei intriges, schermutselingen en ruzies. Want zonder heftigheden geen drama, daar is het per slot van rekening een opera voor. 

So far so good, met al deze ingrediënten nog vers in mijn geheugen begon ik te bouwen aan het beeld. Ik had de juiste voorwaarden geschapen. Dacht ik. Het staketsel was gelast, model Florence was langs geweest voor de eerste verkennende poses. Gretig stond het geluk in de steigers.

Toen sloeg het noodlot toe. De plotselinge dood van een goede vriend keerde het tij. Wat nou geluk? Het leven kent soms bizar harde wendingen. Het gaat zoals het gaat.....

Een half jaar lang stond geluk te verpieteren in een hoekje van het atelier. Het leven rolde voort, er kwamen andere dingen op mijn pad. Er ontstond een andere innerlijke behoefte tijdens het boetseren. En dus ontstonden er andere beelden. 

Toch rammelde geluk na een tijdje weer aan de atelierdeur. Afgelopen week dacht ik ineens: ik moet dat staketsel van geluk gewoon ombuigen naar iets anders. De haakse slijper erin! En zo geschiedde: het werd een andere stand, een andere beweging. Hoe het beeld gaat heten weet ik nog niet precies. Iets met verlangen of zo. Of misschien wel gewoon "flow". Go with the flow!

Het gaat zoals het gaat.

www.hiekemeppelink.com/blog/

Lees meer >> | 928 keer bekeken

Requiem

Een paar maanden terug hielp ik een goede vriend met het uitruimen van het ouderlijk huis. De oude man was 98 geworden. Het huis werd onttakeld, de kasten werden leeggeruimd, de familie reed talloze keren met een boedelbak naar de Snuffelmug. In de kaalgetrokken woning stond als één van de allerlaatste dingen een ontstemde piano met daarnaast een grote stapel vergeelde bladmuziek. "Als er nog wat voor je bijzit, neem het dan mee, Hiek". We bladerden door de muziek en speelden een paar laatste deunen tussen de ketsende muren. Een lichaam is als een huis. Als de dood is ingetreden moet je het verlaten.

Een gedicht, “Requiem”:

bleef wat hangen in het sleepvoetende huis
om een uur te sterven met een oude vriend
rook er licht naar de oorlog die ongemerkt
was gaan liggen maar de hoge piano
stond er nog met al haar
tien stijve vingers

nog amper ademen, vrachten verhalen
verzwijgen. het was de maag, het haperende
hart, het waren de rennende kinderen, daar
buiten op straat, een step vergeten, de hoge
blauwe bal die over de heg vloog
waar bleef hij toch

de bomen zetten hun tanden in de nacht, die
als een druppel leven van zijn lippen vloeide: wat
hebben we gelachen, had nog zo graag naar
Wenen gewild, en: oude vrienden
sterven niet. maar dat laatste heb ik
niet meer gehoord

Gedicht: Jabik Veenbaas; uit: De zon, het smalle bed, mijn lichaam

Titel beeld: Requiem

Materiaal: brons & bergkristal

Oplage: unica

© Foto's:  Betty van Engelen

Lees meer >> | 868 keer bekeken

Kijkje in de keuken

Ooit had ik schilderles in Zeeland en mocht ik op een dag binnentreden in “Het Heilige der Heiligen”. De vrouw die mij lesgaf doelde daarmee op haar eigen werkplek en het werd mij al gauw duidelijk dat dit een daad van groot vertrouwen was. Ze gaf mij een kijkje in haar keuken en ik mocht haar werkplek zien die vol hing met schetsen, probeersels en zoekende voorstudies. Ja, een tip van de sluier werd opgelicht: hier werden grootse zaken verricht en zag je werk in wording.

Lees meer >> | 810 keer bekeken

Wintertijd

De dame van de tijd vertoont wederom haar kunsten. Haar stokjes wijzen de tijd aan, maar haar wiel lijkt dolgedraaid. Terug van een tournee naar New York is mijn biologische klok behoorlijk in de war geraakt. Zomaar zes uren aan kostbare tijd verloren. En vandaag is het alsof zij zegt: kom, ik help je even, we geven je een uurtje terug: wintertijd, een kleine bonus.

Ondertussen draait Chronos overuren. Het is de tijd van véél te lange to do-lijstjes. Er zijn zaken blijven liggen en die moeten allemaal op tijd af zijn. Deadlines halen noemen ze dat, maar enige relativering helpt, want dood ga je er niet aan.

Waar is Kairos gebleven, de zachte, innerlijke tijd? Chronos holt, rent en vliegt. Nergens is de Chronos-tijd zo meedogenloos voelbaar als in New York. Het hart van deze stad heet niet voor niks Times Square. Daar is tijd geld, elke seconde telt, alles knippert en blinkt je tegemoet. De neonreclame schreeuwt, de stad borrelt, bruist en beweegt.

Terug naar de stilte van het atelier. Voor het creatieve proces is het broodnodig om eerst de tijd te stillen. Gewoon een beetje doedelen. Maar waar haal je de tijd vandaan? Kan die klok niet gewoon even blijven hangen? Reflectie is een voorwaarde bij het creëren. In alle rust indrukken verwerken. Pas als je niets doet opent zich de ruimte om tot nieuwe inzichten te kunnen komen. Alleen vanuit die stille, innerlijke tijd kan een nieuw beeld ontstaan.

‘De windstilte van de ziel gaat aan het creatieve proces vooraf’ zegt Nietsche. ‘Hersenen moeten eerst ont-focussen om creatief te kunnen zijn’ zegt Sophie Schweizer, een neuroloog.

Terug naar de stilte van het atelier. Ik rommel wat en zet een kop koffie.

Titel: Allegorie op de Tijd

Materiaal: Brons

Oplage: 5 van 12

Jaar: 2017

Lees meer >> | 876 keer bekeken